پوستین دوزی

پوستین یکی از قدیمی‌ترین اشکال لباس است که تمام یا قسمت عمده‌ای از آن مستقیما از پوست حیوانات پشم دار ساخته شده باشد.

پوستین دوزی یکی از هنرهایی است که قدمت آن به زمانی برمی گردد که انسان برای گرم کردن خود به اولین چیزی که فکر کرد همین پوست بود و نشانه استفاده از پوست در نقاشی‌های روی دیوار نگاره‌های قدیمی یافت می‌شود. طبقات مختلف جامعه با توجه به رتبه و درجه بندی اجتماعی خود از پوست استفاده می‌کردند. افراد متمول پوست حیوانات با ارزش‌تر مانند ببر و پلنگ را بر روی دوش خود می‌انداختند.

صنعت پوستین دوزی از گذشته نسل به نسل از نیاکان ما به مردان و زنان امروزی رسیده است و امروزه خراسان رضوی ( منطقه شاندیز ) یکی از اصلی‌ترین مراکز تولید این هنر هست.

در ایران از پوست گوسفند (شامل حداقل بیست نوع مختلف) و سایر حیوانات حلال گوشت برای دوختن پوستین استفاده می‌شود. ولی سایر حیواناتی که پوست آنان به منظور تولید خز بکار می‌رود شامل مینک، سگ آبی،انواع روباه، خرگوش، سمور، راسو، قاقم، گربه و سگ هستند. بدیهی است که ارزش پوستین دوخته شده از پوست جانوران گوناگون تفاوت چشمگیری دارد.

مراحل کار
مراحل کار به این شیوه است که پوست را پس از جداسازی صحیح از حیوانات، به مدت 2 شبانه روز در آب خیسانده می‌شود. بعد از این مرحله آنرا کاملا شستشو می‌دهند تا چربی‌های اضافه بر روی پوست کاملا از بین برود بعد با استفاده از آرد جو و نمک پشت پوست را می‌پوشانند و آنرا جمع می‌کنند و می‌گذارند تا مدتی به همان حالت بماند.

بعد پوست را با با استفاده از یک وسیله که در زمانهای گذشته سنگ بوده است و امروزه سمباده مخصوصی داردسمباده می‌زنند تا کاملا پوست صاف و یک دست و شود. بعد از این مرحله نوبت به رنگ زدن پوست می‌رسد. رنگ‌ها اکثرا در تنالیته قهوه‌ای هستند. رنگ‌های دیگری مانند بنفش، مشکی، سورمه‌ای هم بر روی آن می‌زنند.

در این مرحله پوست برای برش زدن آماده است. الگو‌هایی را که از قبل آماده شده است را بر روی پوست می‌گذارند و قیچی می‌کنند و در نهایت محصولاتی تولید می‌شود مانند: پالتو، کفش‌های رو فرشی، کیف، جلیقه، کلاه و شال گردن که در کارگاه‌های خیاطی یا با چرخ آن‌ها را می‌دوزند و یا دست دوز هستند. و مسلما کالاهایی که دست دوز هستند هم ارزش بیشتری دارند و هم کیفیت بالاتری دارند.برای تزئین پوستین نیز از هنر سوزن دوزی و با رنگ آمیزی استفاده می‌کنند.

هم اکنون هم ‏در بعضی از روستاهای استان عده معدودی از روستاییان مبادرت به این امر می‌کنند. اما به علت ‏گرانی بیش از حد پوست هر روز تعداد این افراد کاسته می‌شوند.

منابع: گالری لیلیت – بیتوته – ویکی پدیا