معرق به معنای وصله، تکه تکه و رگه رگه میباشد و اصولاَ به هر چیز رگه دار معرق گویند.
ولی مفهوم معرق چوب ایجاد نقشهاست که از دوربری و تلفیق چوبهای رنگی و مصالح دیگر مثل فیبر، خاتم، فلز، صدف روی زمینه چوب یا رنگ پلی استر میباشد.
تاریخچه معرق
هنر معرق کاری در قرن ششم هجری در دوره سلجوقی متداول شد و در قرن هشتم هجری در دوره صفویه به اوج شکوفایی خود رسید. معرق روی چوب شباهت بسیاری با معرق کاشی دارد. وجه تشابه این دو رشته در شیوه کار میباشد که در هر دو مورد، نقشها از ترکیب قطعات رنگی جنس مورد نظر شکل میگیرد.
هنر معرق چوب در آغاز برای تزیین سطح میز، بوفه و در بکار برده میشد و تنها نقشهای اسلیمی با 5 رنگ چوب آبنوس، فوفل، گلابی، سنجد، توت مورد استفاده قرار میگرفت و گاه برای تنوع از خاتم هم استفاده میشد.
در آن زمان شیوهٔ معرق کاری در مقایسه با امروز متفاوت بود بدین صورت که ابتدا طرح مشخص شده را روی چوب پیاده میکردندو بعد به وسیله کارد مخصوص (مغار) محل قرار گرفتم نقشها را روی شی مورد نظر مطابق طرح میکندند سپس نقشها را از چوبهای رنگی که به وسیله اره دوربری میکردنددر محل مقرر قرار میدادند. نخستین تابلوی موجود در رابطه با اشباع نقشهای کنده شده به وسیلهٔ چوبهای رنگی، تابلویی است با طرح دو سوار کار که در سال 1313 توسط احمد رعنا ساخته شد و تابلویی دیگر اثر عباس شهمیرزادی با نقش یک زن که مربوط به سال 1314 میباشد.
تا سال 1334 اجرای معرق با همان 5 رنگ محدود انجام میشد تا اینکه محمد طاهر امامی در پی تنوع رنگ بیشتری در معرق و بکارگیری مواد شیمیایی رنگی به جای چوب زمینه شد و به عنوان نمونه روی یک راکت تنیس میز، بصورت معرق نقشهایی با استفاده از مواد یافته شده بوجود آمد و بدین ترتیب در پی شناسایی گوناگونی رنگ، انواع چوبهای صنعتی شناخته شد.
تابلوی مرغ و آشیانه در سال 1342 توسط محمد طاهر امامی ساخته شد که مرغ آن کاملا برجسته و از جنس صدف بود که به معرق تمام برجسته معروف شد.
در سال 1309 هجری شمسی استاد حسین طاهر زاده بهزاد و گروهی از هنرمندان نام آور هنرهای سنتی از سراسر کشور در تهران مدرسه صنایع مستظرفه را ایجاد کردند و سر انجام این اداره کل در سال 1346 به اداره کارهای هنری تغییر نام داد و در سال 13547 به عنوان یکی از واحدهای دفتر پژوهش و آفرینش، ادامه کار داد و در سال 1362 با تاسیس رسمی اداره آموزش این اداره کل، فراگیری هنرهای سنتی برای عموم بصورت رایگان شروع به کار کرد.
انواع معرق از نظر زمینه
• معرق زمینه چوب
• معرق زمینه رنگ( پلی استر)
معرق چوب هنری است که هم به صورت تزریینی( تابلویی) و هم به صورت کاربردی مورد استفاده قرار میگیرد. که انواع کاربردی آن عبارت است 1- صفحه میز 2- جام درب 3- پارکت، راه پله، سقف و غیره
منابع: گالری لیلیت – بیتوته – ویکی پدیا
